مصاحبه در زمینه کتابهای موفقیت و عطش خوانندگان ایرانی برای آن با خبرگزاری کتاب ایران.
نکته: این مصاحبه در تیر ماه ۱۳۹۹ با سرکار خانم پردیس سیاسی
از خبرگزاری کتاب ایران، ایبنا انجام شده است.
پردیس سیاسی: من خودم هیچ وقت خواننده کتابهای موفقیت نبوده‌ام و با نگاه کلیشه‌ای که این کتاب‌ها به درد من نمی‌خورند و سودی از آنها عایدم نمی‌شود، به سمتشان نرفته‌ام، اما پرفروش بودن مداوم آنها و استقبال مخاطبان این انگیزه را در من ایجاد کرده که این موضوع را تخصصی‌تر دنبال کنم. به همین دلیل در اولین قدم به سراغ ناشر یکی از کتابهای پرفروش لیستم که در بین تمام کتابفروشی‌ها و اپلیکیشن‌ها مشترک بود یعنی«اثر مرکب» می‌روم تا هم از این کتاب بپرسم و هم اینکه از چه زمانی تب کتابهای موفقیت برای خوانندگان ایرانی داغ شده است؟ و پاسخ این ناشر به انتقاداتی که به کتابهای موفقیت می‌شود چیست؟
مصاحبه با برنامه تقاطع فرهنگ از رادیو گفت و گو
دهه هفتاد و عطش خوانندگان ایرانی به کتابهای موفقیت
عباس ملک حسینی، مدیر تجارت الکترونیک انتشارات نسل نواندیش یکی از باسابقه‌ترین و فعال‌ترین ناشران کتابهای روانشناسی موفقیت، درمورد ورود این نشر به این بازار و احساس نیاز جامعه ایرانی به این نوع کتاب‌ها می‌گوید: «انتشارات نسل نواندیش از آبان‌ماه سال ۱۳۷۶ با مدیریت دکتر بیژن علیپور انتشار کتابهای روانشناسی و موفقیت را شروع کرد و در واقع این فضا در ایران از دهه ۱۳۷۰ و به‌ویژه اواسط آن به وجود آمد. یعنی برهه‌ای که اشخاص بسیاری به تأسیس و راه‌اندازی شرکت‌های خصوصی پرداختند و تقاضا برای ایجاد کسب‌وکارهای شخصی افزایش یافت و به دنبال آن نیاز به یادگیری دانش روز مدیریت احساس شد و همان‌طور که اشاره کردم، انتشارات نسل نواندیش هم از نخستین‌های این حوزه بود.»
ملک حسینی درباره چگونگی گزینش کتاب‌ها در این انتشارات هم توضیح می‌دهد: «کتابهای ما در دو حوزه تألیف و ترجمه هستند و در چند دسته موضوعی رده‌بندی می‌شوند، از جمله: موفقیت و مدیریت، روانشناسی و همین‌طور خانواده و زناشویی. کتب تألیفی آثار نویسندگان، پژوهشگران و متخصصان داخلی و کتب ترجمه ما، آثار مطرح جهانی، برای مثال برخی آثار پرفروش از نظر نیویورک تایمز، آمازون، گودریدز و… هستند. این نکته می‌تواند پاسخ سوال شما باشد که برای ما، پرفروش بودن کتاب‌ها در سطح جهان و کاربردی بودن آنها برای مخاطب ایرانی، معیار گزینش است.»
او همچنین درمورد تب داغ کتاب‌ها به‌صورت دوره‌ای هم می‌گوید: «بله این مسئله وجود دارد و ممکن است کتاب‌هایی در یک دوره تقاضای زیادی داشته باشند و بعد از مدتی از کانون توجه خارج شوند. مثلاً ما در سال ۱۳۸۰ یک‌سری کتاب منتشر می‌کردیم که بعد از حدود ۷ تا ۸ سال یا آن نظریات باطل شده، یا استقبال به آن موضوعات کم شده است یا نقدها به آن زیاد بوده است. بنابراین متوجه شدیم که دیگر بعد از برهه‌ای، انتخاب مناسبی نیستند. در واقع راه توسعه علم هم از این مسیر می‌گذرد که شما چیزی را تولید می‌کنید، نظریه‌ای را مطرح می‌کنید و بعدها مشخص می‌شود که آن نظریه اشتباه بوده است، یا نقصی داشته است و سعی می‌کنید آن را اصلاح کنید.»
باید تفاوت سلیقه‌ها را بپذیریم
ملک حسینی درباره کتاب «اثر مرکب» که در گزارش ما هم به‌عنوان یکی از پرفروش‌ها قرار گرفته است، توضیح می‌دهد: «یکی از پرفروشترین کتابهای ما اثر مرکب است که هم نشان‌دهنده تغییر سلایق مخاطبان است و هم تغییر در انتخاب ما. این کتاب می‌گوید که اگر تا ۱۵ – ۲۰ سال پیش می‌گفتند فقط امید داشته باش تا همه‌چیز خوب شود، الان دیگر این امکانپذیر نیست. یعنی اصلاح و تغییر اتفاق افتاده است و ما هم با توجه به تغییرات جهان این موارد را در نظر می‌گیریم.»
مدیر تجارت الکترونیک انتشارات نسل نواندیش درباره نقدهای منفی‌ای که به کتابهای موفقیت می‌شود هم این‌طور پاسخ می‌دهد: «برای نمونه ما در حوزه روابط زناشویی کتابهای باربارا دی آنجلیس را داریم که هرچند مربوط به ۱۵ سال پیش هستند، از گذشته تا به امروز چیزی جز بازخورد رضایتمندانه از این کتاب‌ها، از مخاطب ندیده‌ایم. مردم این کتاب‌ها را همیشه خواسته‌اند و برایشان کاربرد دارد. ما کتاب‌هایی در زمینه‌های مختلف تولید می‌کنیم و این مخاطب است که تشخیص می‌دهد کدام کتاب برای او مفیدتر است و برای شخص او با اهمیت نیست. بعضی از کتاب‌ها هستند که ممکن است با خواندن حتی یک جمله از آنها زندگی شخصی متحول شود. واقعیت این است که ما کتاب‌هایی گوناگون و با موضوعات متنوع چاپ می‌کنیم، چراکه سلایق انسان‌ها متنوع است. این نقدها غالبا از طرف افرادی است که سبک خود را پیدا کرده‌اند و به‌سختی می‌پذیرند که سلایق متفاوت و نقطه مقابل سلیقه آنها هم وجود دارد.»
الگوی مخاطب ایرانی همسو با پرفروش‌های آمازون و جهان
او درباره ذائقه کنونی مخاطب ایرانی هم به ایبنا می‌گوید: «واقعیت این است که اگر من بخواهم الگوی مخاطب ایرانی را توضیح دهم، شما باید همان الگوی کتابهای پرفروش آمازون را دنبال کنید. یعنی تفاوت زیادی وجود ندارد و ممکن است فقط در بعضی موضوعات متفاوت باشد، اما در این حوزه الگو مطابق آمازون است و مثلاً از ۵ تا ۶ سال پیش که بحث استارت‌آپ‌ها بیشتر مطرح شده است، اقبال به‌سمت کتب مدیریت و استراتژی که فضای استارت‌آپی دارند، بیشتر شده است و اثر مرکب هم چون به‌نوعی تلفیقی از مباحث سنتی و مدرن یعنی مدیریتی و استارت‌آپی دارد، اکثر قشرها طرفدار آن هستند.
این نکته را هم اضافه کنم که در گذشته، یعنی حدوداً تا اواخر دهه ۱۳۶۰ یا اوایل دهه ۱۳۷۰ چون تکنولوژی تا این حد پیشرفت نکرده و فراگیر نشده بود، کتاب خواندن اصلی‌ترین راه آگاهی و همچنین سرگرمی بود، اما امروزه دسترسی به منابع و تنوع بسیار زیاد شده است و از طریق ویدئو، جست‌وجوی آنلاین و موارد دیگر یادگیری صورت می‌گیرد و الان مخاطبی که کتاب را می‌خرد، کسی است که به آن احتیاج دارد و دیگر کسی از روی تفنن سراغ کتاب نمی‌رود. در دو سال گذشته هم از لحاظ شرایط اقتصادی و قیمت دلار، بازار نشر در وضعیت بدی قرار گرفته است و همه‌گیری ویروس کرونا و برگزار نشدن نمایشگاه کتاب نیز اوضاع بازار نشر را به‌مراتب وخیم‌تر کرده است.»
