با یکدیگر سوار بر زیر دریایی افسانهای، ناتیلوس، میشویم و به اعماق اقیانوس میرویم. برای غرق شدن در دنیایی که «عطاردوار دفترباره میشویم» و به کشف رازهای عجیب و داستانهای جذاب عالم میپردازیم. برای رسیدن به عمقی بس زیبا و شگفت انگیز!
شما در عطارُدوار مهمان عباس هستید. در این وبلاگ یادداشتهای شخصی از عوالم مختلف را بیان میکنم. مقالات و مصاحبههایی که انجام میدهم و همراه با آن از دنیای تجارت الکترونیک و نشر میگویم و از تجربیاتی که در زمینههای مختلف با آنها مواجه میشوم.
وبلاگنویسی و بیان سخنان و حرفهای دل همیشه برای من شوقانگیز و دلنشین بوده است. برای یک برونگرا که علاقهمند به صحبت کردن است و در عین حال میخواهد همه چیز برای او جاودانه شود، چه چیزی بهتر از نوشتن و نشر آن در فضای اینترنت!؟
در کنار برونگرا بودن، شما با یک تجربهگرا مواجه میشوید که برای او خوب و بد تعریف ندارد و همه چیز در دنیا حاصل تجربه است. تجربه شخصی یا مطالعه تجربیات بزرگان؛ به همین دلیل است که این جمله سقراط را سر لوحه زندگی قرار دادهام:
«زمان و فرصتی که دارید را با استفاده از نوشتهها و تجریبات دیگران، صرف رشد شخصی خود کنید.»
در نهایت حاصل تجربهها و فعالیتها، کارهایی است که از آنها لذت میبرم! هماکنون فعالیتهای تجارتی من در دو مجموعه مشاوره تجارت الکترونیک سوزیان و مجموعه انتشاراتی نسل نواندیش متمرکز است و در کنار آن امور و علایق غیرانتفاقی را با عنوان عطارُدوار منتشر میکنم.
اینترنت یعنی آزادی مطلق و تلاش برای جلوگیری از ایجاد محدودیت. اما واقعا مزایا و معایب محدودیتهای سایتهای ایرانی برای ایرانیان خارج از کشور چیست؟ سایتهای دولتی کشور بدعت جدیدی رو دنبال میکنند که به اسم امنیت، به آزار شهروندان ایرانی خارج از کشور منجر شده است. در این یادداشت که در تاریخ یکشنبه ۳ مرداد ۱۴۰۰ در ضمیمه کلیک روزنامه جام جم شماره ۵۹۹۴ منتشر شد، به نقد این تفکر پرداختهام. متاسفانه اگر خارج از ایران باشید مقاله را از سایت جام جم نمیتوانید بخوانید!
اینترنت یا محدودنت؟!
زمانی که اینترنت در دنیا رشد و شروع به عرضه کرد، بسیاری نام جدید «دهکدهجهانی» را برای زندگی شهروندان کرهزمین بهکار بردند اما دیری نپایید که شبکه اینترنت با محدودیتهای جغرافیایی روبهرو شد. دانش و علم شناسایی موقعیت جغرافیایی که برای ارائه خدمات بهتر و اختصاصیتر برای شهروندان کشورهای مختلف ساخته شده بود به ابزاری برای ایجاد محدودیت بدل شد. این محدودیتها ابتدا با تحریمهای ایالاتمتحده علیه برخی کشورها از جمله ایران آغاز شد. شرکتهایی که در آمریکا فعالیت میکنند، اجازه ارائه برخی خدمات تجاری را به ایرانیان ندارند. از این رو اگر شما از کشور ایران وارد سایتی مثل Coursera شوید با پیام عدم ارائه خدمات به کشور ایران مواجه میشوید. این محدودیتها پیروی از قوانینی است که کنگره و وزارت خزانهداری ایالاتمتحده آنها را تصویب کردهاند و طبیعتا برای تجارت و کسبوکار با آن کشور رعایت آنها الزامی است اما هیچگاه محدودیتها برای شهروندان ایالاتمتحده در خارج از این کشور اعمال نمیشود!
در واقع محدودیت صرفا برای برخی موقعیتهای جغرافیایی مثل حضور در ایران است و نه اینکه صرفا خارج از آمریکا بودن برابر باشد با ایجاد محدودیت! در ایران سازمانهای دولتی که رو به خدمات اینترنتی و دولت الکترونیک آوردهاند، بسیاری از خدمات خود را در اینترنت ارائه میکنند. برای نمونه جهت پیگیری سوابق بیمه شما صرفا از طریق سایت رسمی تامیناجتماعی میتوانید امور بیمهای خود را انجام دهید. این خدمات الکترونیک موجب تسهیل مراجعه افراد به شعبات مختلف سازمانها شده و باتوجه به وضعیت کرونا به حفظ فاصلهاجتماعی و قرنطینه کمک شایانی کرده اما اشتباه بزرگ اینجاست که این خدمات صرفا به شهروندان داخل کشور عرضه شود و ایرانیانی که به هر دلیلی (مسافرت یا مهاجرت) در حال حاضر در کشور نیستند از ارائه خدمات محروم شوند.
این روند میتواند عواقب سنگینی برای افراد بهوجود آورد. برای مثال یکی از دوستان نگارنده در خارج از ایران است به و همین دلیل امکان ثبتنام در سایت وزارت بهداشت، برای مراجعه واکسن کرونای پدر خویش را از دست داد! درخواست از دیگران برای انجام این ثبتنام سهروز زمان برد و کافیست مسوولان مربوط به این موضوع بیندیشند که اگر خدایناکرده در این مدت پدر ایشان به ویروس مبتلا شد، چه کسی پاسخگو بود؟
محدودیتها چه زمانی درست و چه زمانی اشتباه هستند؟
اگر شما شهروند بریتانیا باشید، برای دسترسی به محتوای رسانههای داخلی انگلیس مثل «کانال۴» الزاما باید در این کشور حضور داشته باشید؛ زیرا مالیات محتوای این رسانههای ملی و داخلی، توسط شهروندان مقیم پرداخت میشود و کاملا طبیعی است کسی که خارج از این محدوده باشد توانایی دسترسی به محتوا را نداشته باشد اما اگر خدمات دولتی برای شهروندان در سراسر دنیا محدود شود، ایراد و اشتباه است چرا که دولتها وظیفه دارند برای شهروندان خود در سراسر دنیا خدمات ارائه کنند.
در مورد مشابه، صداوسیما برای پخش بازیهای ورزشی مانند فوتبال به پرداخت حق پخش و ارائه به شهروندان داخل ایران که به تلویزیون ملی دسترسی دارند، اقدام میکند. این سازمان با ایجاد محدودیت برای تماشای برنامههای ورزشی برای کسانی که در جغرافیای ایران نیستند، کاملا یک عمل قانونی و حقوقی درستی را انجام میدهد اما دیگر برنامهها که تولید سازمان هستند شامل چنین محدودیتی نباید بشود چرا که بودجه سازمان برای ارائه خدمات به تمام ایرانیانی که دارای کدملی در سراسر دنیا هستند در نظر گرفته شده است. سازمان صداوسیما با هدف ارائه خدمات و محتوای فرهنگی به تمام ایرانیان فعالیت میکند و اگر محتوای تولیدی خود را بهراحتی در دسترسی ایرانیان در سراسر دنیا قرار دهد، رضایت بیشتری از جانب مخاطبان کسب میکند. به بیان سادهتر شرکتهای خصوصی اختیار اینکه چه کسی از چه جایی محتوای آنها را ببینند، دارند اما سازمانها و نهادهای دولتی عموما با چنین حرکتی صرفا مشکلاتی برای شهروندان بهوجود میآورند.
محدودیت اینترنت به بهانه امنیت
بسیاری از سازمانهای حساس و امنیتی، محدودیتهایی برای دسترسی به بخشهای مختلف ایجاد میکنند. برای مثال سرویسهای بانکی، شبکه اختصاصی خود را دارند تا کسی خارج از آن و به صورت عمده توانایی برای دسترسی به آن نداشته باشند. این نوع محدودیت کاملا طبیعی است و سازمان با لایهبندی ردههای دسترسی و اطلاعاتی، مشخصه ورودی را مدیریت میکند.
برای مثال در نظر بگیرید بانکهای داخلی ایران از شبکهداخلی برای مدیریت امورمالی استفاده میکنند. با این حال مشتریان نیازمند خدمات مالی و بانکی هستند و مشتریان به یک لایه دیگر و عمومی دسترسی پیدا میکنند که در بستر اینترنت قابل دسترسی هست. با ورود به اینترنت بانک درخواستهای خود را از شبکه اینترنت ارسال میکنند و سپس با رسیدن درخواست به شبکه داخلی، فرآیند بانکی در کمال امنیت انجام میشود.
اما اگر سازمان از کارشناسان خبره برای لایهبندی استفاده نکند، مجبور میشود تمام دسترسی به اینترنت را ببندد یا صرفا به یک موقعیت جغرافیایی محدود شود. ضعف امنیتی هیچگاه نباید با بستن درها رفع شود.
مشکلات دسترسی برای رسانهها
متاسفانه این بدعت محدودیت دسترسی روزبهروز گستردهتر میشود و حتی به رسانههای رسمی ایران نیز رسیده است. خبرها برای نشر و دیدهشدن هستند و ایجاد محدودیت جغرافیایی صرفا پنهانکردن حرف یک رسانه است. اکثر رسانهها از طریق حق اشتراک کسب درآمد میکنند. محدودیت محتوا به شرط پرداخت حق اشتراک یک عمل درست و منطقی است اما نباید صرفا به خاطر موقعیت جغرافیایی ایجاد شود.
این محدودیتها حتی سبب میشود موتور جستوجوی گوگل امکان فراخوانی محتوا را نداشته باشد و مطالب و مقالات یک رسانه صرفا در آنجا باقیبماند!
دولت آمریکا با هدف آزار مردم ایران به ایجاد محدودیت برای ایرانیان داخل کشور اقدام میکند، آیا مسوولان نهادهای عمومی و ملی که از دولت جمهوری اسلامی ایران، بودجه دریافت میکنند، میخواهند همان مسیر آمریکا را تکرار کنند؟ از نظر حقوقی و شرعی دسترسی به خدمات دولتی برای دارندگان کد ملی ایران در سراسر دنیا، حقالناس است و امیدوارم مسوولان ما ناخواسته آن را زیر پا نگذارند.
از بهمن ۱۳۹۸ برای جذب مشتریان بیشتر و افزایش فروش به خصوص در اینستاگرام، تصمیم به تغییر استراتژی بازاریابی و فروش بخش اینترنتی انتشارات نسل نواندیش گرفتم. این تغییر از تمرکز بر روی محتوای سایت و رسانههای جمعی به سمت پشتیبانی و پاسخگویی همه جانبه به مشتریان از اینترنت بود.
در مدت دو سال محتوای سایت کامل شده بود. کتابهای جدید به سرعت بارگزاری و در شبکههای اجتماعی اطلاعرسانی میشدند. اما نیاز بود تا سوالات مختلف پیرامون کتابها و همچنین مشاوره برای تهیه کتاب به مشتریان آنلاین نیز همانند مشتریان حضوری با یک برنامه بهرهورانه (Productive) اجرایی شود. پس از تدوین استراتژی از خانم عاطفه کشفی جهت همکاری دعوت به عمل آوردم.
در این یاداشت به صورت کامل شرح میدهم که چه فرایندی طی و اجرایی شد تا فروش اینترنتی در سال ۱۳۹۹ چهار برابر شود.
خاطره از پشتیبانی تورهای تهرانگردی برای مسافرین خارجی به ایران
سال ۲۰۱۵ که پروژه تور تهرانگردی را آغاز نمودم، سعی میکردم تک نفره بودن تیم را مخفی کنم! در آن زمان وقتی مسافرین خارجی که برای آمدن به تهران به دنبال تور بودند، جهت هماهنگی به من در فیسبوک یا به صورتی ایمیلی پیام میدادند، به کندی و با تاخیر به آنها پاسخ میدادیم. حداقل ۱ یا دو روز آنها را منتظر نگه میداشتم.
تا اینکه در سفر قفقاز در سال ۱۳۹۷، خودم به تور و راهنما نیاز داشتم. حجم اضطراب در ساعتهای منتظر ماندن برای پاسخگویی بسیار زیاد بود. بدین ترتیب در آن موقع بود که کاملا مسافران ایران را درک کردم و به سرعت پس از بازگشت، سیستم پاسخگویی را تغییر دادم و تا مسافری پیام ارسال میکرد در کمتر از ۱۰ دقیقه به او پاسخ میدادم.
اگر سوال او طولانی بود و در لحظه فرصت بررسی وجود نداشت، با پاسخ دادن سریع و اطلاع از اینکه امشب پیام شما را بررسی میکنم، رضایت او را جلب میکردم. از آن پس در اکثر Reviews و یادداشتهای مسافران برای تایید من، به این سرعت پاسخگویی اشاره میشد و باعث جلب مشتریان و فروش بیشتری برای من گردید.
مشکلات پشتیبانی آنلاین و زنده با مشتریان
پشتیبانی زنده و آنی با توجه به گستردگی پلتفرمهای پاسخگویی یکی از مشکلات اکثر کسب و کارها و فروش در ایران است. اشاره من به ایران به دلیل وجود تحریمها میباشد. سرویسهای زیادی وجود دارند که میتوانند به صورت یکجا قابلیت پاسخگویی از طریق اینستاگرام، پشتیبانی سایت، پشتیبانی واتساپ، ایمیلی و تلگرام را برای شما فراهم کنند. در مکاتبه با اکثر سرویسهای خارجی متوجه این سرعت و دقت در پاسخگویی میشدم که پس بررسی به پلتفرمهای قدرتمند آنها رسیدم.
در واقع در یک پنل شما همه موارد ارتباطی با مشتری را از طریق کامپیوتر مدیریت میکنید. اما پراکندگی و الزام به استفاده از هر یک انرژی زیادی از تیم پشتیبانی و پاسخگویی آنلاین میگرفت. به گونهای که بعضی روزها تمام ۸ ساعت کاری صرف پاسخدهی آنلاین به مشتریان میشد.
همچنین استفاده از گوشی برای پاسخدهی اینستاگرام یکی از مشکلات بزرگ است. مشکلات گردنی، چشم، تمام شدن شارژ، سرعت پایین در استفاده از گوشی، مشکلات انتخاب تصاویر، کاتالوگ محصولات و البته عمل نکردن برخی موارد به دلیل عدم استفاده از فیلتر شکن، سرعت پاسخگویی در اینستاگرام و البته تلگرام را تا حد زیادی کاهش میداد. در واقع به صورت فرسایشی فرایند پاسخدهی و فروش پیش میرفت.
در کنار مواردی که ذکر شد، مشتریان بسیار زیادی آگاهی خاصی نسبت به خرید از وبسایت و کلا فرایند خرید اینترنتی چه در اینستاگرام چه در سایت نداشتند. در واقع هر مشتری در اینستاگرام به یک شیوه سفارش خود را ثبت میکند! برخی پیام صوتی میفرستند، برخی اسکرین میگیرند، برخی پست خیلی قدیمی را فوروارد میکنند، برخی اسم محصولات را مینویسند و حتی برخی ساعتها پس از نوشتن «سلام» هیچ صحبتی نمیکنند!
هدایت مشتریان اینستاگرام و مسیردهی به وبسایت عملا منجر به خرید و افزایش فروش نمیشد. با بررسی آمار متوجه شدیم کمتر از ۱۰ درصد مشتریان اینستاگرام توانایی خرید از سایت و کلا خرید آنلاین (پر کردن فرم ثبت نام با ایمیل و آدرس نوشتن) را دارند. بنابراین تصمیم گرفتیم یک استراتژی جدید برای این دسته از مشتریان در نظر بگیریم. برای حل این مشکلات، راهکارهایی که در ادامه توضیح داده میشود، اجرایی شد.
نصب فیسبوک و مدیریت از طریق سیستم و حذف گوشی
اولین اقدام تلاش برای حذف گوشی بود. خوشبختانه اینستاگرام پس از خریداری توسط فیسبوک، امکانات بیشتری جهت مدیریت پیدا کرد. یکی از موارد مهم قابلیت مدیریت پستها، پاسخدهی به دایرکتها و البته پیامهای خودکار و هوشمند به مشتریان دایرکت است. حتی قابلیت برچسبگذاری و نوشتن یادداشت برای مشتریان وجود دارد. شما میتوانید برای یک مشتری خاص توضیحاتی بنویسید برای نمونه نحوه همکاری ویژه با ایشان و میزان فروش در دورههای مختلف ذکر میشود.
اتصال اینستاگرام به فیسبوک انجام شد و از طریق سرویسهای Creator Studio و Business Suite مدیریت اینستاگرام انجام شد. در کنار سرعت دهی برای پاسخگویی به مشتریان، مزیت بزرگ این سیستم، افزایش امنیت حساب کاربری شما است. بدین صورت که دیگر رمز اینستاگرام به کسی داده نمیشود و کارکنان هر تعداد که باشند، با دسترسیهای مشخص و انتخابی میتوانند اقدام به انتشار محتوا، پاسخدهی به کامنتها و دایرکت کنند.
امکان فوقالعاده خوب سیستم Creator Studio، قابلیت زمانبندی برای انتشار محتوا در اینستاگرام و همچنین نمایش تعداد کاراکتر باقیمانده است. همچنین میتوانید آمار تعداد بازدید، واکنش کاربران و دیدگاههای نوشته شده روی هر پست را به راحتی در یک پنل مشخص ببینید.
برایند موارد ذکر شده، افزایش بسیار زیاد سرعت پاسخگویی بود.
اینستاگرام، پیامهای آماده و سریع برای دایرکت
متاسفانه بسیاری از مشتریان توجهی به ساعت و زمان پاسخگویی ندارند. همچنین همانطور که ذکر شد هر مشتری شیوه خاص خود را برای سفارش به کار میگیرد. ما نیز به جای هدایت مشتریان به سایت، نحوه سفارشدهی را بسیار ساده کردیم. ساعت پاسخگویی را از ۹ تا ۶ عصر تعریف کردیم و یک پیام خودکار در ساعات خیر کاری برای کاربران ارسال شد.
دوست عزیز،
پیامتون رو دریافت کردیم ? همکاران ما الان آنلاین نیستند. به زودی پیام شما رو بررسی میکنیم و پاسخ میدیم. زمان پاسخدهی روزهای شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۹ تا ۶ عصر هست. لطفا اگر سفارش کتاب دارید، عناوین و اسم کتابها رو بفرمایید، تا سریعتر برای شما پیگیری تهیه کتاب انجام بشه. [این پیام به صورت خودکار ارسال شده، خواهش میکنیم پیامتون رو حذف نکنید]
پشتیبانی اینستاگرام انتشارات نسل نواندیش
– این پیام به صورت خودکار در ساعات غیرکاری برای مشتریان ارسال میشود.
پیامهای سریع (quick response) بر خلاف پیامهای خودکار، به صورت آماده هستند و هر زمانی شما بخواهید متن آماده برای مشتری ارسال میشود. معمولا برای اطلاع از ساعات کاری، آدرس فروشگاه، تجدید چاپ کتاب، اتمام موجودی و نحوه ثبت سفارش از اینستاگرام استفاده میشود.
برای سرعت بخشیدن در فرایند ثبت سفارش، از قابلیت ساخت مشتری جدید و فاکتور در پرستاشاپ، سیستم مدیریت محتوای فروشگاه نسل نواندیش، استفاده کردیم. در این سیستم شما به راحتی برای مشتری حساب کاربری میسازید، آدرس وی را تعریف کرده، محصولات مورد نظر را وارد نموده و یک لینک از آخرین مرحله سبد خرید، پرداخت، برای مشتری ارسال میکنید.
در این قابلیت فوقالعاده خوب پرستاشاپ، هم مشتریان صاحب حساب کاربری میشوند و سوابق خرید آنها ثبت میشود، هم فاکتور و اطلاعات به صورت مستقیم در سیستم ذخیره میگردد و البته مشتری میتواند بدون نیاز به کارت به کارت کردن و صرفا با پردخت اینترنتی، سفارش خود را تکمیل نماید.
جهت ثبت سفارش لطفا این موارد رو ارسال بفرمایید:
موارد اجباری: نام نام خانوادگی آدرس کامل پستی تلفن همراه – با اعداد انگلیسی
در صورتی که موجود باشد: آدرس ایمیل کد پستی – بدون خط تیره تلفن ثابت – با کد شهر
(لطفا اعداد را با صفحه کلید انگلیسی و بدون فاصله تایپ بفرمایید??) پس از ارسال اطلاعات، فاکتور شما ساخته میشود و به دو شیوه از طریق درگاه اینترنتی یا کارت به کارت، میتوانید اقدام به پرداخت نمایید.
– نمونه پیام برای دریافت اطلاعات مشتری جهت ساخت فاکتور و سفارش جدید
بدین ترتیب درگیر سلیقه مشتریان متفاوت نشدیم و در کمتر از ۵ دقیقه یک فاکتور برای هر مشتری ساخته میشود که حتی در صورت عدم تکمیل آن خرید توسط مشتری، اطلاعات وی همچنان موجود است. برای تسهیل در پیدا کردن اطلاعات مشتریان، از آی دی اینستاگرام وی به عنوان نام کاربری استفاده شد!
بهبود تجربه کاربری در استفاده از سایت
در کنار ثبت سفارش از طریق اینستاگرام، سیستم ثبت سفارش سایت نیز بهبود پیدا کرد. به جای ثبت نام صرفا با ایمیل، شماره موبایل اضافه شد. مشکل بزرگ شماره موبایل، ارسال کد تایید است که برای اینکه پیامک به همه مخاطبین و حتی کسانی که پیامهای تبلیغاتی را بستهاند برسد، نیازمند خط پیامکی خدماتی هستیم. این نوع خط با خطوط عادی تفاوت دارد و نمیتواند برای موارد تبلیغاتی به صورت عمده استفاده شود.
برای دریافت خط پیامک خدماتی الزاما باید ثبت شرکت انجام داده باشید و شخص حقوقی باشید. اما مشکل بزرگ شخصیت حقیقی انتشاراتها است! این مساله بین وزارت ارشاد و صمت وجود دارد و معلوم نیست چه زمانی رفع میشود.
بنابراین تصمیم گرفتیم از «خط پیامکی خدماتی اشتراکی» استفاده کنیم. پیامهایی مانند «کد تایید ورود به وبسایت، خوش آمدید ثبتنام، ثبت سفارش، مراحل مختلف سفارش مانند در حال بستهبندی یا ارسال شد» برای مشتریان ارسال میشود. این پیامکها تاثیر روانی بسیار زیادی در اعتماد سازی برای مشتریان دارد.
برای مشتریانی که از طریق دایرکت اینستاگرام ثبت سفارش میکردند، حساب کاربری با شماره موبایل فعال میشود. بدین ترتیب کاربران در صورت تمایل میتواند برای سفارش از طریق سایت و بدون ارتباط با پشتیبانی اینستاگرام اقدام کنند. برخی مشتریان محصولات مورد نظر را به سبد خرید اضافه میکردند و در نهایت از طریق اینستاگرام فرایند کارت به کارت را دنبال میکردند.
تلاش شد تمام مسیرهایی که منتهی به ایجاد هر نوع مشکل در پرداخت و سفارش دادن میشد، حذف شود.
پیامهای سایت و بن هدیه
کد تخفیف خرید اول ویژه مشتریانی که از سایت سفارش میدهند در نظر گرفته شد. در واقع کسانی که از اینستاگرام سفارش میدهند، زمان و وقت واحد پشتیبانی را استفاده میکنند و صرفا به بن هدیه برای آنها اکتفا میشود. اما کسانی که تمام فرایند سفارش را از سایت پیگیری میکنند، به نوعی با تخفیف خرید اول به یک جایزه میرسند.
بن هدیه یا امتیاز وفاداری برای مشتریان در نظر گرفته شد تا در سفارشهای بعدی بتوانند از آن استفاده کنند. برخلاف دیجیکالا یا سرویسهای دیگر که بن هدیه زماندار به کاربر ارائه میکنند، در نسل نواندیش تصمیم گرفته شد هیچ تاریخی برای پایان بن هدیه در نظر گرفته نشود و سقفی در استفاده از آن نباشد. در واقع مشتریان مایل هستند اعتباری در حساب کاربری خود داشته باشند تا همیشه از آن استفاده کنند.
پاسخگویی از وبسایت و واتساپ و خرید تلفن اینترنتی
به تجربه متوجه شدم چند چیز در جلب اعتماد مشتری تاثیر بسیار زیادی دارد. اولین مورد وجود آدرس و تلفن ثابت است. اگر شما نمیتوانید تلفن ثابت تهیه کنید، از خدمات تلفن ثابت شرکتهایی مثل آسیاتک استفاده کنید. استفاده از تلفن ثابت اینترنتی از طریق اپلیکیشن در گوشی امکانپذیر است و نیازی به نصب خاصی ندارد. این تلفن ثابت اینترنتی است و بهتر است به جای استفاده از شماره موبایل، روی این تلفن خط واتساپ بیزینس خود را نصب کنید. در نسل نواندیش پشتیبانی واستاپ روی خط ثابت و اصلی انتشارات نسل نواندیش نصب شده است.
برای پاسخگویی وبسایت هم از طریق تیکت میتوانید رضایت مشتریان را جلب کنید و هم چت زنده. من پیشنهاد میکنم از هر دو استفاده نمایید. برای چت زنده من از گفتینو استفاده کردم. برای این سیستم پاسخگویی نیز ساعت کار تعریف کردیم. یکی از مزایای گفتینو امکان بررسی رفتار کاربر است. یعنی مشتری چه صفحاتی را دنبال کرده است و بخش فروش به خوبی میتواند محصولات دیگری را به او معرفی کند.
تعامل و انعطاف پذیری و حل بحران
در هر سیستمی بحران به وجود میآید. بحران در واقع موارد و موضوعاتی هستند که برای اولین بار است که رخ میدهد و باید به سرعت راهی برای برون رفت و حل آن پیدا کرد. پس از آن باید با تعامل مشکلاتی که برای آنها راه حلی پیشبینی کردهاید را حل کنید. همچنین باید با مشتریان منعطف بود چرا که هر مشتری سبک رفتاری و سلیقه خود را دارد.
برای مثال در فرایند تولید و صحافی کتاب همیشه چند نسخه با ایراداتی صحافی میشوند. ممکن است این کتب از طریق یک فروشگاه که به واسطه شرکت پخش کتابهای شما را تهیه کرده است، به دست مشتری برسد. در این لحظه مشتری با ناشر برای حل مشکل تماس میگیرد. در نسل نواندیش بدون هر نوع سوال اضافه و صرفا با دریافت اطلاع از فروشگاه مربوطه، اقدام به تعویض کتاب مشتری میکنیم. بدین ترتیب برای یک مشکل رایج، یک راهحل در نظر گرفته شده است که نتیجه آن جلب رضایت مشتری و اطلاع به پخشکننده و صحافی جهت جلوگیری از تکرار آن میباشد.
اما ممکن است در فرایند ارسال از طرف انتشارات، یک کتاب به صورت اضافی برای مشتری ارسال شود. مشتریان معمولا تماس میگیرند و درخواست باز گرداندن آن را دارند. هزینه این بازگشت کاملا به عهده انتشارات است. برای جلوگیری از این هزینه و همچنین حفظ زمان مشتری و عدم مراجعه به پست (به خصوص با توجه به وضعیت کرونا) ما پیشنهاد تخفیف و نگهداری کتاب را میکنیم. به نوعی با تخفیف بیشتر در صدد جبران آن بر میآییم.
حل بحران باید بسیار سریع باشد. عذرخواهی کردن و عدم جبران هیچ تاثیری برای مشتری و حفظ او ندارد. همیشه باید با یک پیشنهاد مشتری را راضی نگه داشت چرا که پیدا کردن یک مشتری جدید، ۶ برابر بیشتر از حفظ مشتری فعلی، هزینه دارد.
نتیجه این تغییرات
از ابتدای سال ۱۳۹۹ برای ۶ ماهه اول ما KPI های خاص خود را تعریف کردیم. هدف ما افزایش فروش اینترنتی و اختصاص سهم ۴۰ درصدی به مخاطبین و مشترکین اینستاگرام بود. برای این منظور در تمام پستها، تبلیغات، کمپینها و ویدئوهایی که منتشر کردیم به دایرکت اینستاگرام و ثبت سفارش اینستاگرامی اشاره کردیم. ثبت سفارش مشتریان بسیار سادهتر از قبل شد و اصلا به وبسایت مراجعهای نکردند مگر برای پرداخت اینترنتی.
نتیجه شش ماه اول برای ما بسیار عالی بود. کل فروش ۲.۳ برابر رشد کرد و از این بین سهم اینستاگرام به ۵۵ درصد رسید. در واقع هدف ما که افزایش فروش با سادهتر کردن فرایند بود، محقق شد. پس از آن تصمیم گرفتیم تا پایان سال همین شیوه را به همراه بهبود کیفیت SEO سایت و جذب مخاطبین از طریق تبلیغات اینستاگرامی و ثبت سفارش دایرکت ادامه دهیم که خوشبختانه در پایان اسفند ۱۳۹۹ به نسبت اسفند ۱۳۹۸ ما شاهد رشد ۴ برابری در مجموع فروش سال ۱۳۹۹ بودیم.
این فرایند همچنان در سال ۱۴۰۰ ادامه دارد و امیدوارم با افزودن دیگر روشهای تبلیغات مانند ریتارگتیگ شاهد رسیدن به اهداف خود باشیم.
این یادداشت در ۲۵ فروردین ۱۴۰۰ نوشته شد و در تاریخ ۱۴ تیر ۱۴۰۰ منتشر گردید.
عصر پنجشنبه ۶ آذر ۱۳۹۹، از طرف جناب آقای سیدمهدی موسوی تبار به برنامه تقاطع فرهنگ دعوت شدم. این برنامه به میزبانی جناب آقای امین خرمی از رادیو گفت و گو پخش میشود. این برنامه از زوایای مختلف به بررسی مباحث فرهنگی میپردازد.
موضوع مصاحبه من در مورد کتابهای روانشناسی و مدیریتی و دلایل پر فروش شدن آنها در دوران کرونا بود. این مبحث مهم که چه مدل کتابهای روانشناسی در بازار ایران موجودند و اینکه بازار کتابهای موفقیت و روانشناسی به چه سمتی میروند.
در این مصاحبه مهمتر از همه نگاه و تاثیری که انواع مختلف کتابهای روانشناسی عمومی بر روی مخاطبین میگذارند بیان شد.
کتابهای روانشناسی چه جایگاهی در صنعت نشر دارند؟ چرا استقبال از آنها در دوران کرونا افزایش پیدا کرد؟
استقبال بیشتر از کتابهای روانشناسی بهخاطر کروناست؟
دو، سه روز پیش بود که آمار کلی فروش طرح پاییزه کتاب اعلام شد و براساس آن میزان فروش کتابها نسبت به سال 97 و 98 افزایش داشته است. این افزایش خرید کتاب دلایل متعددی میتواند داشته باشد؛ از حضور پررنگ خرید غیرحضوری تا حتی وضعیت جامعه نسبت به همین روزها در سال گذشته. هرکدام از کتابفروشیها چند پیکموتوری را آماده نگه داشته بودند تا سریع و سالم، کتابهای سفارششده را به دست خریدار برسانند و خریدهای آنلاین هم شیوه دیگری از مشارکت مردم در این طرح بود. با اینکه کتابهای پرفروش اعلام نشده اما بررسیها نشان میدهد اقبال عمومی نسبت به کتابهای روانشناسی بعد از رمان و داستان بیشتر بوده است.
کتابهای روانشناسی البته پیش از کرونا هم طرفداران خودش را داشته است و هرازگاهی بعضی از این کتابها در فهرست سه کتاب پرفروش سال هم بودهاند. برخی برای کتابهای روانشناسی دستهبندیهای مختلفی لحاظ کردهاند اما میتوان این کتابها را به سه دسته کلی تقسیم کرد؛ گروه اول کتابهای تخصصی معتبری هستند که ویژه دانشجویان و استادان روانشناسیاند و حسابشان از کتابهای دیگر جداست و مخاطبان خاص خودش را دارد. کتابهای خودیار، که هم معتبر هستند و هم روانشناسها آنها را نوشتهاند.
اتفاقا زبانشان هم ساده است و طبیعتا علمی و کاربردی هم هستند. سومین دسته که خطرناک هم به شمار میروند کتابهای روانشناسی زرد هستند که تاثیرات مخربی را نصیب خوانندگانشان میکنند. در سالهای اخیر فروش دسته سوم، فرازونشیبهایی داشته است. کتابهایی که در روزگار کرونایی هم مجددا دیده شدند اما درمیان کتابهای برجسته و تخصصی، فرصت زیادی برای عرضاندام پیدا نکردند. تماس ما با خانه کتاب برای دریافت اطلاعات کتابهای پرفروش روانشناسی با وجود تلاشهایی که شد، نتیجه نداد اما برخی کتابفروشیها از فروش بالای کتابهایی با موضوع روابط فردی و خودیاری در این ایام نسبت به سالهای قبل خبر دادند.
کتابهایی که البته در حوزه ترجمه بیشتر بودند و سهم تالیفیها بین 20 تا 30 درصد بوده است. شاید بد نباشد برای تشریح وضعیت فعلی جامعه استناد کنیم به صحبتهای مصطفی تبریزی، روانشناس و عضو بازنشسته هیاتعلمی دانشگاه علامهطباطبایی که در گفتوگویی درباره دلایل استقبال از کتابهای روانشناسی گفته بود: «کارد به استخوان رسیده است و به هر دری که میزند، نتیجه نمیگیرد. روزبهروز هم اوضاع مالی و خانوادگیاش بدتر میشود و حالا در بحبوحه این سیل مشکلات به کتابهای روانشناسی پناه میآورد تا راحتتر بتواند مشکلاتش را تحمل کند. وقتی ناکامیهای اجتماعی و اقتصادی زیاد میشود و فرد نمیتواند این ناکامیها را تحمل کند، احتمال دارد افراد به این کتابهای روانشناسی تجاری متمایل شوند. وقتی فردی نمیتواند با مشکلات ساختار اجتماعی که در آن قرار گرفته است مقابله کند، گاهی به این کتابها روی میآورد تا تحمل شرایط برایش راحتتر شود.» حالا کرونا، عوارضش و اوضاع بد اقتصادی مردم را در چنین وضعیتی قرار داده که فکر میکنند کتابهای روانشناسی میتواند به تنهایی آنها کمک کند.
ناشر تخصصی چه میگوید؟
عباس ملک حسینی، مدیر تجارت الکترونیک انتشارات نسل نواندیش در گفتوگو با «فرهیختگان» درباره دلایل فروش بالای کتابهای روانشناسی در طرح پاییزه میگوید: «از ابتدای امسال و با آمدن کرونا، کتابهای زناشویی فروش بالایی داشتند، مخصوصا آنهایی که درباره اصلاح روابط زناشویی و بهبود کیفیت زندگی مشترک بودند. براساس آمار منتشرشده میزان طلاق و مشکلات خانوادگی در روزهای قرنطینه و خانهنشینی بیشتر شده و خانوادهها به دلیل کمهزینهتر بودن کتاب نسبت به کالاها و راههای دیگر اصلاح روابط، به سراغ آن میروند.»
ملک حسینی همچنین درباره دلایل استقبال مجردها از کتابهای دیگر روانشناسی اضافه کرد: «در حوزه جوانان و نوجوانان و بهطور کلی مجردها، میل به موفقیتهای زودهنگام، اصلاح روابط فردی و به دست آوردن کسبوکارهای مناسب اقتصادی با درآمدهای بالا ازجمله دلایلی است که باعث رجوع آنها به کتابهای روانشناسی میشود.» این ناشر کتابهای روانشناسی درباره ذائقه مخاطبان ایرانی میگوید: «الگوی مخاطب ایرانی همان الگوی کتابهای پرفروش آمازون است. یعنی تفاوت زیادی وجود ندارد و ممکن است فقط در بعضی موضوعات متفاوت باشد، اما در این حوزه الگو مطابق آمازون است و مثلا از ۵ تا ۶ سال پیش که بحث استارتاپها بیشتر مطرح شده است، اقبال به سمت کتب مدیریت و استراتژی که فضای استارتاپی دارند، بیشتر شده است و مثلا کتابی مانند اثر مرکب هم چون سراغ جذب و تلقین و این مباحث نمیرود و بهنوعی تلفیقی از مباحث سنتی و مدرن یعنی مدیریتی و استارتاپی دارد، اکثر قشرها طرفدار آن هستند.»
نویسنده : سیدمهدی موسویتبار، روزنامه فرهیختگان / شماره ۳۱۹۰ . سه شنبه ۴ آذر ۱۳۹۹
مصاحبه در زمینه کتابهای موفقیت و عطش خوانندگان ایرانی برای آن با خبرگزاری کتاب ایران.
نکته:این مصاحبه در تیر ماه ۱۳۹۹ با سرکار خانم پردیس سیاسی از خبرگزاری کتاب ایران، ایبنا انجام شده است.
پردیس سیاسی: من خودم هیچ وقت خواننده کتابهای موفقیت نبودهام و با نگاه کلیشهای که این کتابها به درد من نمیخورند و سودی از آنها عایدم نمیشود، به سمتشان نرفتهام، اما پرفروش بودن مداوم آنها و استقبال مخاطبان این انگیزه را در من ایجاد کرده که این موضوع را تخصصیتر دنبال کنم. به همین دلیل در اولین قدم به سراغ ناشر یکی از کتابهای پرفروش لیستم که در بین تمام کتابفروشیها و اپلیکیشنها مشترک بود یعنی«اثر مرکب» میروم تا هم از این کتاب بپرسم و هم اینکه از چه زمانی تب کتابهای موفقیت برای خوانندگان ایرانی داغ شده است؟ و پاسخ این ناشر به انتقاداتی که به کتابهای موفقیت میشود چیست؟
دهه هفتاد و عطش خوانندگان ایرانی به کتابهای موفقیت
عباس ملک حسینی، مدیر تجارت الکترونیک انتشارات نسل نواندیش یکی از باسابقهترین و فعالترین ناشران کتابهای روانشناسی موفقیت، درمورد ورود این نشر به این بازار و احساس نیاز جامعه ایرانی به این نوع کتابها میگوید: «انتشارات نسل نواندیش از آبانماه سال ۱۳۷۶ با مدیریت دکتر بیژن علیپور انتشار کتابهای روانشناسی و موفقیت را شروع کرد و در واقع این فضا در ایران از دهه ۱۳۷۰ و بهویژه اواسط آن به وجود آمد. یعنی برههای که اشخاص بسیاری به تأسیس و راهاندازی شرکتهای خصوصی پرداختند و تقاضا برای ایجاد کسبوکارهای شخصی افزایش یافت و به دنبال آن نیاز به یادگیری دانش روز مدیریت احساس شد و همانطور که اشاره کردم، انتشارات نسل نواندیش هم از نخستینهای این حوزه بود.»
ملک حسینی درباره چگونگی گزینش کتابها در این انتشارات هم توضیح میدهد: «کتابهای ما در دو حوزه تألیف و ترجمه هستند و در چند دسته موضوعی ردهبندی میشوند، از جمله: موفقیت و مدیریت، روانشناسی و همینطور خانواده و زناشویی. کتب تألیفی آثار نویسندگان، پژوهشگران و متخصصان داخلی و کتب ترجمه ما، آثار مطرح جهانی، برای مثال برخی آثار پرفروش از نظر نیویورک تایمز، آمازون، گودریدز و… هستند. این نکته میتواند پاسخ سوال شما باشد که برای ما، پرفروش بودن کتابها در سطح جهان و کاربردی بودن آنها برای مخاطب ایرانی، معیار گزینش است.»
او همچنین درمورد تب داغ کتابها بهصورت دورهای هم میگوید: «بله این مسئله وجود دارد و ممکن است کتابهایی در یک دوره تقاضای زیادی داشته باشند و بعد از مدتی از کانون توجه خارج شوند. مثلاً ما در سال ۱۳۸۰ یکسری کتاب منتشر میکردیم که بعد از حدود ۷ تا ۸ سال یا آن نظریات باطل شده، یا استقبال به آن موضوعات کم شده است یا نقدها به آن زیاد بوده است. بنابراین متوجه شدیم که دیگر بعد از برههای، انتخاب مناسبی نیستند. در واقع راه توسعه علم هم از این مسیر میگذرد که شما چیزی را تولید میکنید، نظریهای را مطرح میکنید و بعدها مشخص میشود که آن نظریه اشتباه بوده است، یا نقصی داشته است و سعی میکنید آن را اصلاح کنید.»
باید تفاوت سلیقهها را بپذیریم
ملک حسینی درباره کتاب «اثر مرکب» که در گزارش ما هم بهعنوان یکی از پرفروشها قرار گرفته است، توضیح میدهد: «یکی از پرفروشترین کتابهای ما اثر مرکب است که هم نشاندهنده تغییر سلایق مخاطبان است و هم تغییر در انتخاب ما. این کتاب میگوید که اگر تا ۱۵ – ۲۰ سال پیش میگفتند فقط امید داشته باش تا همهچیز خوب شود، الان دیگر این امکانپذیر نیست. یعنی اصلاح و تغییر اتفاق افتاده است و ما هم با توجه به تغییرات جهان این موارد را در نظر میگیریم.»
مدیر تجارت الکترونیک انتشارات نسل نواندیش درباره نقدهای منفیای که به کتابهای موفقیت میشود هم اینطور پاسخ میدهد: «برای نمونه ما در حوزه روابط زناشویی کتابهای باربارا دی آنجلیس را داریم که هرچند مربوط به ۱۵ سال پیش هستند، از گذشته تا به امروز چیزی جز بازخورد رضایتمندانه از این کتابها، از مخاطب ندیدهایم. مردم این کتابها را همیشه خواستهاند و برایشان کاربرد دارد. ما کتابهایی در زمینههای مختلف تولید میکنیم و این مخاطب است که تشخیص میدهد کدام کتاب برای او مفیدتر است و برای شخص او با اهمیت نیست. بعضی از کتابها هستند که ممکن است با خواندن حتی یک جمله از آنها زندگی شخصی متحول شود. واقعیت این است که ما کتابهایی گوناگون و با موضوعات متنوع چاپ میکنیم، چراکه سلایق انسانها متنوع است. این نقدها غالبا از طرف افرادی است که سبک خود را پیدا کردهاند و بهسختی میپذیرند که سلایق متفاوت و نقطه مقابل سلیقه آنها هم وجود دارد.»
الگوی مخاطب ایرانی همسو با پرفروشهای آمازون و جهان
او درباره ذائقه کنونی مخاطب ایرانی هم به ایبنا میگوید: «واقعیت این است که اگر من بخواهم الگوی مخاطب ایرانی را توضیح دهم، شما باید همان الگوی کتابهای پرفروش آمازون را دنبال کنید. یعنی تفاوت زیادی وجود ندارد و ممکن است فقط در بعضی موضوعات متفاوت باشد، اما در این حوزه الگو مطابق آمازون است و مثلاً از ۵ تا ۶ سال پیش که بحث استارتآپها بیشتر مطرح شده است، اقبال بهسمت کتب مدیریت و استراتژی که فضای استارتآپی دارند، بیشتر شده است و اثر مرکب هم چون بهنوعی تلفیقی از مباحث سنتی و مدرن یعنی مدیریتی و استارتآپی دارد، اکثر قشرها طرفدار آن هستند.
این نکته را هم اضافه کنم که در گذشته، یعنی حدوداً تا اواخر دهه ۱۳۶۰ یا اوایل دهه ۱۳۷۰ چون تکنولوژی تا این حد پیشرفت نکرده و فراگیر نشده بود، کتاب خواندن اصلیترین راه آگاهی و همچنین سرگرمی بود، اما امروزه دسترسی به منابع و تنوع بسیار زیاد شده است و از طریق ویدئو، جستوجوی آنلاین و موارد دیگر یادگیری صورت میگیرد و الان مخاطبی که کتاب را میخرد، کسی است که به آن احتیاج دارد و دیگر کسی از روی تفنن سراغ کتاب نمیرود. در دو سال گذشته هم از لحاظ شرایط اقتصادی و قیمت دلار، بازار نشر در وضعیت بدی قرار گرفته است و همهگیری ویروس کرونا و برگزار نشدن نمایشگاه کتاب نیز اوضاع بازار نشر را بهمراتب وخیمتر کرده است.»
شهریور ماه ۱۳۹۸، یک آگهی برای نمایشگاه عکاسی از ایران در پرتغال در یک گروه گردشگری توجهم را به خود جلب کرد. این آگهی درخواست ارسال عکس با مسافران و توریستهایی که به ایران مراجعه میکنند را داشت. هدف برگزاری نمایش دادن شادی و حس واقعی توریستها از مهماننوازی ایرانیان بود. به حساب کاربری اینستاگرام ژوآ، مدیر نمایشگاه رفتم و با هم صحبت کردیم. متوجه جذابیت ایده شدم اما ژوآ با فضای ایران و تبلیغات و بازاریابی در این کشور آشنایی نداشت. صرفا با یک اینستاگرام تصمیم داشت همه برنامه را پیش ببرد. بدین ترتیب عکسهایی که از تورهای خودم داشتم را برای او فرستادم و تصمیم گرفتیم به او پیشنهاد همکاری بدهم که با استقبال ژوآ مواجه شد. سه روز زمان صرف تحقیق و بررسی برای نوشتن برنامه اجرایی کردم.
در تصویر بالا برنامه اجرایی برای تبلیغات و جذب عکس از ایران، با هدف شرکت در یک نمایشگاه بیناللملی را ملاحضه میکنید. به کمک علی آجودانیان عزیز، مدیر ویرگول، وبسایت فارسی ژوآ به آدرس https://fa.imagenario.net بر بستر ویرگول راهاندازی شد. دلیل اصلی انتخاب ویرگول هم سادگی در راهاندازی بود. نه هزینه لازم برای طراحی یک وبسایت جدید و کاملا را داشتیم نه زمان و نه انگیزه. در مدت فعالیت و تبلیغات هم وبسایت بازدید خیلی خوبی گرفت.
برای ویدئوهای مورد نیاز هم به سرعت زیرنویس فارسی قرار داده میشد و در بستر آپارات و دیگر سرویسهای ویدئویی منتشر میکردیم. فکر میکنم ایده ساخت پرچم ایران از عکسهای مسافران و ایرانیان هم در طول دریافت تصاویر به ذهن ژوآ رسید. تقریبا نزدیک به ۳۰۰ عکس خوب و با کیفیت به نمایشگاه عکاسی ارسال شد.
در طول اجرا و با مطرح شدن بیشتر خبر نمایشگاه عکاسی، دوستان و علاقهمندان و فعالان صنعت گردشگری ایران هم به تبلیغات کمک بسیاری کردند. از دوستان عزیزم در مجموعه TAP Persia، آقایان هادی ناجی، رسول ذبیحی و امیر حمیدفر و سرکار خانم فاطمه خلیلی کمال تشکر را دارم که در امر اطلاع رسانی کمک شایانی به ما کردند.
این تجربه هم یکی از تجربههای بینالمللی من بود. هم به یاد داد چگونه با مهارتها و کلاسهای جهانی کار کرده و هم اینکه از ظرفیتهای موجود در ایران برای یک حرکت بینالمللی استفاده کنم. در ادامه از شما دعوت میکنم نظر ژوآ را در خصوص این همکاری بخوانید:
متن انگلیسی
EN – In August 2019, I held in Portugal a photographic exhibition showing my remarkable trip to Iran. More than showing my professional portfolio, the aim for this exhibition was to spread a positive message regarding many misconceptions about this country. I could not have found a better partner to bring this idea to life.
From the very first moment, Abbas brought his sympathy, honesty and knowledge to this project. He not only contributed with some of his personal photos, but also used his online marketing skills to reach larger audiences and involve local community.
He was a major key to create one printed flag composed by more than two hundred pictures of happy travelers in Iran, a symbol of local hospitality and kindness.
The exhibition was a huge success and I will be forever thankful to Abbas for his friendship, trustworthy personality and permanent professional approach.
در آگوست ۲۰۱۹، در کشور پرتغال یک نمایشگاه عکاسی برگزار کردم که سفر جالبم به ایران را نشان میداد. هدف از این نمایشگاه بیشتر از آنکه حرفهام را نشان دهد، نمایش پیام مثبت در مورد بسیاری از سو برداشتهایم در مورد این کشور بود. هرگز نمیتوانستم همراهی بهتر او پیدا کنم تا این ایده را به اجرا بگذارم.
از همان لحظه اول، عباس همدلانه و صادقانه اطلاعات خودش را برای اجرای این پروژه در اختیارم گذاشت. او نه تنها برخی از تصاویر شخصی خودش [تصاویر تورها] را در اختیارم گذاشت بلکه از مهارتهای بازاریابی آنلاین خود برای جذب مخاطبین بیشتر و جذب گروههای محلی [گروههای گردشگری] استفاده کرد.
او عامل اصلی و مهم در خلق پرچم چاپ شده از بیش از ۲۰۰ عکس از مسافران خوشحال در ایران بود و این پرچم نماد مهماننوازی و مهربانی ایرانیان است.
نمایشگاه موفقیت بزرگی شد و همین همیشه بابت دوستی، شخصیت ارزشمند و رویکرد کارشناسانه [تخصصی] عباس از او سپاسگزارم.
ژوآ پدرو پینتو
ویدئو معرفی پرچم
در این ویدئو از تصاویر ارسالی برای ساخت یک پرچم ایران استفاده شده است.
پس از سالها فعالیت در زمینه تجارت الکترونیک و صنعت نشر، این مقاله را در زمینه کتاب الکترونیک منتشر کردم.
نکته:این یادداشت در ۱۲ مرداد ۱۳۹۶ در روزنامه شرقچاپ شده است.
نگارنده این یادداشت مدت هفت سال است در زمینه فناوری اطلاعات و فضای کسبوکار الکترونیک فعالیت میکند و از آذرماه ۱۳۹۵ در انتشارات نسل نواندیش در مقام مدیر تجارت الکترونیک فعالیت خود را آغاز کرده است.
همزمان با رشد اینترنت، بحث کتاب الکترونیک بسیار بیشتر از گذشته مطرح شد. شرکتهایی مانند آمازون که خود بزرگترین فروشگاه عرضه اینترنتی کتاب در دنیاست نیز به سرمایهگذاری در این زمینه پرداختهاند و کتابهای خود را هم به صورت نسخه چاپی و هم الکترونیک و صوتی منتشر میکردند.
بزرگترین پرسش پیش روی ناشران آمریکایی در سال ۲۰۰۰، مسألهای بود که تا آن زمان هیچ ناشری دغدغهاش را نداشت:
مسأله «تخریب خلاق» و کاهش فروش کتاب چاپی، به دلیل عرضه الکترونیکی کتاب!
عبارت «تخریب خلاق» که اقتصاددان اتریشی ـ آمریکایی به نام جوزف شومپیتر ابداع کرد، عبارت است از خلاقیت و نوآوریای که آگاهانه صنعت فعلی را تخریب میکند و یک ساختار جدید اقتصادی و صنعتی ایجاد مینماید؛ مانند زمانی که خودرو اختراع شد و به تولید انبوه رسید و در نتیجه، تمام شغلهای مربوط به ساخت و تعمیر گاری و همچنین بسیاری از کسب و کارهای مرتبط با اسب، همچون نعلبندی از میان رفت.
دهه ۸۰ و دانلود غیرقانونی
در ابتدای دهه ۸۰ بحث کتاب صوتی مطرح شد. در آن دوره، کتابهای ارزشمند زیادی با کیفیت بالا ضبط و وارد بازار شدند. اما از آنجاکه پلتفرم خاصی برای عرضه اینترنتی وجود نداشت و گوشیهای هوشمند نیز تازه در اواخر دهه هشتاد وارد بازار شدند و به دست همگان رسیدند، فضایی برای کنترل کپی آثار وجود نداشت و در نتیجه، کتابهای صوتی بهراحتی از اینترنت و سایتهای دانلود غیرقانونی سر در میآوردند. مجموعههایی مانند «نوین کتاب گویا»، «آوانامه»، «ماه آوا» و «نوار» در زمینه کتاب صوتی فعالیت خود را آغاز کردند.
شواهد موجود حاکی از این امر بود که به دلیل وجود دانلود غیرقانونی و نبود بستر مشخص برای عرضه کتاب صوتی (در اصطلاح نبود قفسه اختصاصی برای کتاب صوتی در کتابفروشیها) این مجموعهها تأثیر چندانی بر بازار نشر کتاب نداشتند. باید به این نکته توجه داشت که کتابهای محدودی که بسیار معروف و پرفروش شدند (و اغلب به عنوان مثالی نقض برای ادعای بالا مورد استفاده قرار میگیرند)، به تعداد کافی در کتابفروشیها عرضه نشده بودند و خوانندگان فقط میتوانستند نسخه صوتی و حتی بعضی مواقع غیر رسمی کتاب را پیدا کنند.
در آن دوره کتابها بهصورت PDF و اسکن تمام صفحات در اینترنت پخش و دانلود میشدند. این روند نیز به گفته برخی ناشران، تاثیر منفی بر خرید کتابهای چاپی گذاشت. بدینترتیب که مشتریان بهجای مراجعه به کتابفروشی و خرید نسخه چاپی کتاب،فایل PDF آن کتاب را از اینترنت دانلود میکردند یا در سایتهای دیگر به اشتراک میگذاشتند. استقبال از دانلود کتاب PDF زمانی افزایش پیدا کرد که ناشرین به سبب تغییرات قیمت دلار در ایران، مجبور شدند قیمت کتابهای خود را افزایش دهند و برخی خوانندگان دلخور از این افزایش قیمت، اقدام به دانلود غیرقانونی کردند.
جدا از موارد ذکرشده، وزن و نحوه حمل کتاب یکی دیگر از مشکلات تهیه کتاب چاپی است که خوانندگان و علاقهمندان به کتاب، همیشه با آن مواجه هستند. استفاده از فایل PDF یا حتی در دورهای نرمافزار متن یک کتاب خاص، این مشکل را برای گروهی از خوانندگان برطرف کرد.
بدینترتیب عواملی همچون قیمت، در دسترس بودن، نحوه حمل و وزن کتاب باعث شد جمعی از مخاطبان، استفاده از فایل PDF یا کتاب صوتی را به خرید نسخه چاپی ترجیح دهند.
کتاب الکترونیک: ePub
چند سالی است بسترهای عرضه کتاب الکترونیک فعالیت خود را در ایران آغاز کردهاند. مجموعههایی مانند «فیدیبو»، «طاقچه» و «کتابراه» در ایران اقدام به عرضه قانونی کتاب الکترونیک در بستر گوشیهای هوشمند و ویندوز میکنند. مزیت بزرگ این بسترها، جلوگیری از دانلود غیرقانونی و حتی کپی کتابها و انتشار در اینترنت است. همچنین فرمت کتابها به گونهای است که کاربر اختیار تغییر نوع و اندازه قلم و همچنین رنگ صفحه را دارد.
آیا نسخه الکترونیک فروش نسخه چاپی را کاهش میدهد؟
با توجه به موارد ذکرشده و در دسترس بودن هرچه بیشتر گوشی هوشمند، گویا بسترهای محتوایی و انتشارات، بستری امن و مطمئن برای عرضه نسخه الکترونیک خود یافتهاند. این مجموعهها با رمزنگاری فایل ePUB اجازه انتقال و چاپ آن را از کاربر میگیرند. بدینترتیب خوانندگان کتاب با دو گزینه کتاب چاپی و الکترونیک روبهرو میشوند.
قیمت کتاب الکترونیک به انتخاب ناشر بستگی دارد، که در ایران بین سی تا چهل درصد قیمت نسخه چاپی است. میانگین این رقم در آلمان ۸۱ درصد، ایالات متحده ۷۸ درصد، و چین ۲۶ درصد قیمت پشت جلد کتاب است. بدینترتیب نسخه الکترونیک یک کتاب چاپی بیست هزار تومانی در ایران، به قیمت هفت تا هشت هزار تومان به فروش می رسد.
هرچند آمار رسمی و مستقلی در این زمینه وجود ندارد، اما با بررسی آمار داخلی و غیررسمی ناشرین با این شبهه مواجه میشویم که شاید فروش کتاب الکترونیک، نهتنها به زیان کتابهای چاپی نباشد، بلکه فروش آنها را گستردهتر نیز بسازد. همچنین اپلیکیشن و سرویس جدید فروش الکترونیک مانند یک فروشگاه جدید عمل میکند و برای انتشارات خوانندگان و مخاطبان جدیدی به ارمغان میآورد.
نمودار بالا بهخوبی نشان میدهد که هر کدام از بسترهای عرضهی کتاب، مخاطبهای خود را یافتهاند. به عنوان مثال، در سال ۲۰۱۶، میزان فروش کتاب الکترونیک، کمتر از میزان مشابه سال قبل شده، اما بازار کتاب الکترونیک گردش مالی یک میلیارد دلاری خود را از دست نداده است.
تعداد بسترهای فروش نسخه الکترونیک و صوتی هرچقدر بیشتر شود، تعداد بیشتری از کاربران، خواهان مطالعه کتاب در گوشی هوشمند میشوند و در نهایت سطح مطالعه کشور نیز افزایش مییابد.
از این رو با توجه به آمارهای موجود و اطلاعات بهدستآمده، نسخه صوتی یا الکترونیک کتاب، تخریب خلاق کتاب چاپی نیست و پیشبینیها حاکی از این است که حداقل صد سال آینده چنین تغییری ایجاد خواهد شد. خوانندگان کتاب هم با قیمت بسیار کمتر به محتوای کتاب دسترسی پیدا میکنند.
اما اگر آن روز با توجه به خواسته و نیاز کاربر، کتاب چاپی تولید نشود، چه کسی جز ناشر میتواند اقدام به ویرایش، تنظیم و چاپ کتاب جدید کند؟
در استارتآپ ویکند تهران، شهریور ماه 1391 وقتی زمان مطرح شدن ایدهها در یک دقیقه فرا رسید خانمی بالا آمدند و ایده راه اندازی وبسایتی را دادند که شما را در زمینه خرید اجناس با استفاده از تجربه خرید دیگران راهنمایی میکرد.
امروز، 17 بهمن 1391 این ایده به مرحله نمایش رسید و فعالیت خود را با عنوان ویکی شاپیا، لذت به اشتراک گذاری تجربیات خرید، آغاز نمود. سرکار خانم اسما کروبی مدیریت این وبسایت تلاشهای زیادی برای هرچه بهتر به ثمر رساندن این ایده کردند. در نمایشگاه رسانههای دیجیتال دوستان اهالی وب را جمع کرده و به نظرسنجی و برین استورمینگ در خصوص این ایده دعوت کردند. این ایده تقریبا پخته شده و آماده استفاده میباشد. از شما دعوت میکنم عضو ویکیشاپیا شوید!
اما نکتهای که باعث نوشتن این متن شد خبرنامه لذت بخش و جذاب ارسال شده توسط ویکیشاپیا بود! مشاهده نسخه وب این خبرنامه
سرویس مورد استفاده برای ارسال این خبرنامه وبسایت MAILCHIMP بوده. این ایمیل برای کسانی که امروز در این وبسایت ثبت نام کردند ارسال شده ! لذت دریافت یک خبرنامه از وبسایتی که با اختیار خودم امروز عضو آن شدم، برایم بسیار بسیار جذاب میباشد. پس من کاربر برای وبسایت از اهمیت بالایی برخوردار میباشم !
ᴥᴥᴥᴥᴥᴥᴥ
بخش دوم: فرستنده نامه
در بخش اول در خصوص اینکه مخاطب شما چه کسی باشد برای شما نتیجه بهتری خواهد داشت صحبت کردم. در این بخش به یکی از عوامل کلیدی که سبب باز شدن ایمیل شما میشود میپردازم.
فردی که از شما ایمیلی دریافت میکند اولین چیزی که با آن روبرو میشود، نام فرستنده، موضوع پیام و در برخی سرویسها چون جیمیل خط اول نامه میباشد. این سه قسمت مهمترین عامل در بازکردن ایمیل و حتی اسپم نشدن آن ایمیل میباشد.
فرستنده:
بهترین روش برای انتخاب عنوان فرستنده، نوشتن آن به زبان خود ایمیل میباشد. اگر محتوای ایمیل شما فارسی میباشد و مخاطبان شما فارسزبان، بهترین روش برای انتخاب عنوان نوشتن نامتان به زبان فارسی میباشد. این روش احساس اعتماد بیشتری برای گیرنده نامه ایجاد میکند و سبب میشود در میان انبوهی از ایمیلها پیام شما را سریعتر ببیند! تعداد واژگان مناسب برای فرستنده 3 تا 4 واژه میباشد. واژگان بیشتر در بعضی از سرویسها به چشم نمیآیند و ممکن است با نقطه چین روبرو شوند. مثال: سازمان ملی گفتگو و …
انتخاب ایمیل مناسب برای فرستنده نامه نیز بسیار مهم میباشد. در قسمتهای بعدی در خصوص سرور فرستنده صحبتهایی میکنیم اما اگر مخاطبین ایمیل شما از فرد شما انتظار یک ایمیل صمیمی و دوستانه دارند بهتر است با ایمیلی که همیشه با آنها در ارتباط هستید پیامتان را بفرستید (ایمیل شخصیتان در جیمیل یا یاهو یا …) و اما اگر نامه رسمی میباشد و از طرف سازمان ارسال میگردد استفاده از ایمیل info@site.com یا newsletter@site.com پیشنهاد میگردد. علت اصلی این کار قرار گرفتن دامنه شما در زمره فرستندگان ایمیل دارای امتیاز بالا در سرویسهای جیمیل، یاهو و … میباشد. به شرطی که دریافت کنندگان از آن ایمیل استقبال کنند.
موضوع ایمیل:
سرویسهای دریافت کننده ایمیل بیشتر از فرد صاحب ایمیل به این قسمت حساس هستند. به پوشه اسپم یا جانک خود نگاهی بیندازید. سرویسهای گیرنده نامه به کلماتی چون رایگان، هدیه، $ و برنده شدن بسیار حساس میباشند و آنها را اسپم میکنند. اما اگر سرور شما قدرتمند باشد و دامنه شما دارای اعتبار خوبی نزد سرویسهای گیرنده نامه داشته باشند مساله مهم جذاب بودن یا نبودن برای کاربر است.
نمونه چند عنوانی که بین 60 تا 80 درصد باز میشود و وجه خوبی برای شما ایجاد میکنند :
خبرنامه اجناس جدید شرکت فلان
تکمیل محصول فلان شرکت فلان – تاریخ بیست بهمن
خبرنامه شرکت فلان – تاریخ بیست بهمن
خبرنامه شرکت فلان برای آقای علی محمدی – تاریخ بیست بهمن
دعوت نامه عضویت در شرکت فلان
دعوت نامه ویژه شرکت در همایش نخبگان فلان
تبریک ویژه نوروزی و تخفیفات شرکت فلان
اخبار وبسایت فلان، نسخه چهارم
راهنمای خرید مانیتور!
در اینجا نمونه موضوعاتی را مشاهده میکنید که یا کاربر روی آنها کلیک نمی کند و اسپم احساسشان میکند و یا بعد از باز کردن علاقهای به آن ندارد چرا که موضوع ایمیل وجه کاری شما را زیر سوال برده است:
ولنتاین، کادوهای ویژه برای شما
آیا به مشاوران ویژهای برای شرکتتان نیاز دارید؟
تا عید چربیهایتان را آب کنید!
بهترین و سریعترین روش دوست یابی
فروش ویژه انگشتر روز عشق !
هدیه ویژه برای شما
در نظر داشته باشید برای موضوعات فارسی و انگلیسی این حالت تا حدودی تفاوت دارد. مثلا در موضوعات انگلیسی کاربران بیشتر به دنبال راهنمایی هستند و رایگان و هدیه را اسپم تلقی میکنند. اما برای موضوعات فارسی نوشتن نام فرد مورد نظر و مشاوره دادن به وی بیشتر برای کاربران جذاب میباشد و وجه بدی از شما در خاطر وی به جا نمیگذارد.
همانطور که گفته شد در بعضی سرویسها چون جیمیل خط اول نامه نمایش دادن میشود و برای کاربر و حتی سرویس ارائه دهنده خدمات پست الکترونیک مورد توجه میباشد. به هیچ عنوان به هیچ عنوان در این قسمت ننویسید اگر spam میشود روی no spam کلیک کنید. این خود عاملی برای اسپم تلقی شدن ایمیل شما میباشد. بهتر است در این یک خط خلاصه شرکت و یا محتوای ایمیل را بنویسید.
اگر شما تجربه ارسال خبرنامه را داشتهاید و یا در انتخاب مناسب برای هر یک از این سه مورد با مشکل برخورد کردهاید، خوشحال میشویم پیام داده و یا نظرتان را ارسال کنید.
کپی رایت یا رعایت حق نشر چرا مهم است؟ اگر همه افراد به این مهم توجه کنند، جامعه با انگیزه و اطمینان به سمت تحول پیش میرود.
چند بار برای شما پیش اومده که برای تحقیق، پست یک وبلاگ و … بخواهید از یک عکس استفاده کنید. در گوگل موضوع مورد نظرتون رو سرچ کنید و یک عکس یا تصویر رو بردارید و استفاده کنید و پایان! آیا به حق نشر و کپی رایت اون اثر توجه کردید؟
از یک خاطره جالب شروع میکنم.
تاریخ ۲۵ سپتامبر ۲۰۱۰، یک ایمیل برای من اومد بدین شرح :
Dear Abbas I am a Brazilian designer. I would like to know if you wonderful Iranian Brushes Flower & Bird it is available for commercial use. I am developing some designs for handmade ceramics, not many pieces
Many many thanks
Silvia Campos
ترجمه:
عباس عزیز
من یک طراح برزیلی هستم. من میخواستم بدونم آیا اجازه استفاده تجاری از براش گل و مرغ شما را دارم؟ چرا که در حال طراحی و توسعه چند طرح میباشم.
خیلی خیلی ممنون.
سیلویا کامپوس
خیلی خنده داره! خنده تمسخر نه، خنده از روی جالب بودن. زمانی من براش گل و مرغ ایرانی را در سایت دوینتآرت منتشر کردم و کپی رایت آن را ممنوعیت برای استفاده تجاری اعلام کردم.بعد جناب سیلویا کامپوس برزیلی از این براش خوششون میآد و تصمیم به استفاده از اون میگیرن و متوجه میشن پولی که در میارن حروم میشه! به خاطر پیام ایشون من کپی رایت این براش رو عوض کردم و اجازه استفاده تجاری به طراحانی که از این براش در ساختن آثارشون استفاده میکردند رو دادم. ایشون هم لطف کردن و در وبلاگشون با ذکر نام بنده آثارشون رو منتشر کردند.
برای هر طراحی حداقل شاید یک بار پیش اومده باشه که اثرش بدون اجازه گرفتن ازش در جایی منتشر بشه و حتی نامی هم ازش برده نشه ! این افراد دو تصور دارند:
چطوری بگردیم طراحش رو پیدا کنیم حالا!
اینجا ایرانه و کپی رایت نداریم اصلا !
چطوری بگردیم طراحش رو پیدا کنیم حالا؟
اگر اثری که پیدا کردید یک تصویر بود میتونید در بخش جستجوی تصویری گوگل روی دوربین عکاسی () کلیک کنید و لینک تصویر پیدا شده رو قرار بدید یا اون رو آپلود کنید. در بین نتایج جستجو حداقل یک مورد پیدا میشود که به نام طراح اشاره شده باشد.
توجه: تصاویری که در فیسبوک منتشر میکنید در نتایج موتورهای جستجو ظاهر نمیشوند. یعنی اگر شما آثارتان را برای اولین بار در فیسبوک منتشر کنید، نه تنها نمیتوانید کپی رایتی برای آن مشخص نمایید بلکه هیچ کس جز دوستانتان و جامعه فیسبوک نمیتواند اثرتان را پیدا کند!
اینجا ایرانه و کپی رایت نداریم اصلا !
در روز دوشنبه سوم آذرماه سال 1348 مجلس سنای ایران اقدام به تصویب قانون حمایت از حقوق موئلفان، مصنفان و هنرمندان نمود به دنبال آن مجلس شورای ملی در روز پنجشنبه 11 دی 1348 اقدام به تصویب آن نمود. سند
رعایت کردن یا نکردن این قانون به شرافت فرد مورد استفاده بستگی دارد! اما گاهی پیش میآید که عوامل بیرونی چون تحریمها جلوی رعایت این قانون را میگیرند که در این بحث نمیگنجد و مهم ذکر نام طراح اثر میباشد.
در تصویر بالا پرتره نقاشی شده فروغ فرخزاد اثر خانم سحر رضوی را مشاهده میکنید که به تازگی در نماهنگ «نگاه» از «جاستینا» بدون کسب اجازه از ایشان مورد استفاده قرار گرفته است.
27 ژانویه 2013 / روزنوشتهها / 4 دقیقه برای مطالعه
خبرنامه شماره یک وبلاگ من، دیروز ساعت 9 صبح برای 273 نفر از کسانی که در لیست مخاطبین جیمیل من وجود داشتند ارسال شد. مشاهده این خبرنامه
همونطور که اطلاع دارید هر ایمیلی که برای فردی ارسال کنید باعث میشه اون فرد در لیست مخاطبین شما قرار گیرد. از ین رو به بخش مخاطبین جیمیلم که نوعی دفترتلفن آنلاین میباشد مراجعه کردم و از میان 762 ایمیلی که وجود داشت 273 نفر انتخاب شدند که فقط 40 نفر از آنها برای من به صورت کامل ناشناس بودند!
از دو سال پیش که مطالعه و فعالیت خودم رو در زمینه ایمیل مارکتینگ و ارسال خبرنامه دورهای آغاز کردم تصمیم داشتم وقتی وبلاگم رو تاسیس میکنم برای دوستانم خبرنامه خاص و ویژه با استایلی که دوست دارم ارسال کنم.
آماری که از ارسال خبرنامه اول بدست اومد برام جالب بود. از میان تمام 273 نفر، تعداد 238 ایمیل به سلامت به دست گیرنده رسید و تعداد 35 نفر دارای مشکل (ایمیل خراب) تشخیص داده شد و 7 نفر از این افراد لغو عضویت در خبرنامه کردند.
در خبرنامه ذکر شده که اگر تمایلی به دریافت این ایمیل ندارید لطفا لغو عضویت کنید. بنده این حق رو کاملا به مخاطبم میدم که هر زمان احساس کرد علاقهای به مطالب نداره، از دنبال کردن اونها دست برداره و این به من درس میده که مخاطب تو چه کسانی هستند و چطور باید براشون مطلب ارسال کنی!
در هر صورت خبرنامه اول ارسال شد و از پاسخها و پیام تبریکهایی که دوستان عزیزم برام ارسال کردند کمال تشکر رو دارم.
کسانی که تمایل دارند این خبرنامه که شامل مطالب وبلاگ، تصاویر فوتوبلاگ، لینکهای هفته و معرفی وبسایت میباشد براشون ارسال بشه در سمت چپ در بخش خبرنامه ایمیلشون رو وارد کنند و فرایند ثبتنام که تایید ایمیل میباشد رو طی کنند.
ᴥᴥᴥᴥᴥᴥᴥ
از این پس تصمیم دارم هر هفته یکی از مباحث اصلی ارسال خبرنامه شخصی و نکاتی که در ارسال آن باید رعایت بشه رو بنویسم.
بخش اول: دیتابیس و مخاطبین خبرنامه
خیلی از افراد رو دیدم که برمیگردن بهم میگن من دیتابیس 50 هزار ایمیل رو بهت میدم تا فردا برای این افراد این محصول ایمیل بشه !
وقتی ازشون سوال میکنم این دیتا بیس رو از کجا تهیه کردید، پاسخ میدن یکی از بچهها سی دی ایمیل ملت رو برام آورد. بهشون میگم شما هر ایمیل رو 10 تومن هم حساب کنید (هزینه برق مصرفی مثلا) باید 500 هزار تومن خرج کنید برای کسانی که نه مخاطب شما هستند و نه میدونید ایمیلشون رو باز میکنند و از همه مهمتر نه میدونید این افراد ایرانی هستند یا نه پس چه دلیلی داره یک هزینه بیهوده برای این کار بکنید؟
تازه اگر طرف پول رو هم بده باز یک جای کار مشکل داره. اسپم شدن تمام اون ایمیلها و تشخیص سرور فرستنده ایمیل شما به عنوان اسپم از سوی شرکتهای ارائه دهنده خدمات ایمیل مثل یاهو، جیمیل و هاتمیل مایکروسافت. شاید بگید خوب از SMTP جیمیل برای ارسال ایمیلها استفاده میکنیم. بله این هم میشه اما برای ایمیل کمتر از 500 نفر در طول 24 ساعت 1. یعنی هر 3 دقیقه یک ایمیل ارسال بشه که اگر یک سری شرطهای اسپم نشدن در آنها رعایت نشده باشه، ایمیل ارسالی شما باز به پوشه هرزمیل گیرنده ارسال میشه. حالا حساب کنید برای تعداد 50 هزار ایمیل باید زمانی بیش از 49 روز زمان صرف بشه تا تمام ایمیلها با رعایت تمام نکات مربوطه ارسال بشه و به پوشه اینباکس گیرنده برسه!!
من به شخصه ترجیح میدم برای از میان ایمیل 1000 نفر برای صد نفری ایمیل ارسال کنم که اسمشون رو بدونم و حتی پیشتر بهشون ایمیل ارسال کرده باشم.
اما نکات مهمی که باید برای جمع آوری دیتابیس رعایت کنید.
فنی
حداقل یکبار به شما ایمیل ارسال کرده باشد و یا شما برای وی ایمیلی ارسال کرده باشید و پاسخی به آن داده شده باشد.
اخلاقی
فرد گیرنده نامه حداقل یک بار نام شما و برند شما را دیده باشد و با شما آشنا باشد.
فرد گیرنده خود و از روی اختیار ایمیلش را به شما داده باشد.
در رعایت امانت خیانت نکنید و ایمیل وی همیشه نزد شما محفوظ بماند چراکه سرمایه شما میباشد!
در قسمتهای بعدی در خصوص راهکارهای جلوگیری از اسپم شدن ایمیل ارسالی توسط سرویس گیرنده ایمیل، توضیحاتی خواهم داد.